የተደበቀው ራስ ወዳድነትና ንቅዘት፡ አንዳንድ ሲኔር ሐኪሞች ለምን ዝም ይላሉ?

ስሙ እንዳይጠቀስ በጠየቀ ሜዲካል ዶክተር ለመሠረት ሚድያ የተላከ

(መሠረት ሚድያ)- ባለፈው ወር በተለይ ባለፈው ሳምንት የኢትዮጵያ የጤና ባለሙያዎች ተቃውሟቸውን በማሰማት ፍትሃዊ ደመወዝ፣ የተሻለ የስራና የኑሮ ሁኔታ እንዲመቻች ጠይቀዋል።

ጎሳን መሰረት በማድረግ ከፍተኛ ክፍፍል ባለባት ኢትዮጵያ ውስጥ፤ ስምምነት ላይ ለመድረስ እጅግ ከባድ በሆነባት አገር፣ ይህ እንቅስቃሴ በሚያስደንቅ ሁኔታ ስኬታማ ሆኗል።

ይህ ብቻ ሳይሆን የኢትዮጵያን የጤና ስርዓት አስከፊ ሁኔታ ለህዝብ እንዲታወቅ አድርጓል፤ ከዚህም በላይ የጤና ባለሙያዎችን በጎሳ እና በሃይማኖት ልዩነት ሳይለያይ በአንድ ላይ አሰባስቧል—ይህም በሌሎች ጉዳዮች ላይ እምብዛም የማይታይ ነገር ነው። 

ይህ እንቅስቃሴ በጤና ባለሙያዎች ውስጥ ያልተጠበቀ ክህደትንም አሳይቷል።

በመካከለኛ ደረጃ ላይ ያሉ እና ጁኒየር ሀኪሞች፣ ኢንተርኖች፣ ነርሶች እና ሌሎች የጤና ባለሙያዎች ለክብር እና ለፍትህ በሚደረገው ትግል በድፍረት ሲሳተፉ፣ አንዳንድ ሲኔር ዶክተሮች በሚያሳዝን ሁኔታ ዝም ብለዋል።

እነዚህ መሪ መሆን የነበረባቸው ሲኔር ሐኪሞች ጁኒየር ባልደረቦቻቸውን ከትግሉ ለማገድም ሞክረዋል። ይህ ጽሑፍ ሲኔር ዶክተሮች አድማውን እንዲቀላቀሉ የሚቀርብ ልመና አይደለም፤ ይልቁንም፣ ከዝምታቸው በስተጀርባ ያሉትን ምክንያቶች ለመግለጽ እና ለህዝብም ሆነ ለጤና ባለሙያዎች የተደበቀውን እውነት ለማሳወቅ ነው፡፡

ዝምታን የመረጡበት ዋናው ምክንያት፣ አሁን ያለው ስርዓት እንደነሱ ላሉ ጥቂት ሰዎች ጠቃሚ በመሆኑ ነው። በሚያሳዝን ሁኔታ፣ ለአብዛኞቹ የጤና ባለሙያዎች መጥፎ ቢሆንም። ይህ ጉዳይ ሁሉንም ሲኔር ዶክተሮች አይመለከትም። በእርግጥም ከጁኒየር ባልደረቦቻቸው ጋር በአንድነት የቆሙ፣ ከራሳቸው በላይ ያሰቡ፤ እስከ ስራ መልቀቂያ ድረስ የሄዱ ሲኔር ዶክተሮችም አሉ። 

ሲኔር ዶክተሮች እንቅስቃሴውን ያልተቀላቀሉባቸው ዋና ዋና ምክንያቶች፡

1. ትርፋማ የግል ንግድ ባለቤትነት- አብዛኛዎቹ እነዚህ ሲኔር ዶክተሮች የራሳቸው የግል ሆስፒታሎች ወይም ክሊኒኮች ስላሏቸው ከግል ህክምና ተቋማት በቂ ገቢ ያገኛሉ። ሌሎች ባለሙያዎች የሚያጋጥሟቸው የገንዘብ እና የኑሮ ችግሮች የለባቸውም።

2. የመንግስት ሆስፒታሎችን ለግል ጥቅም መጠቀም-        ለእነዚህ ሲኔር ዶክተሮች የመንግስት ሆስፒታሎችን በግል ክሊኒኮቻቸው ሊያስተናግዷቸው ለማይችሉ ጉዳዮች ነጻ የሪፈራል ማዕከላት ናቸው። ለግል ጥቅማቸው የመንግስት ሆስፒታሎችን ይጠቀማሉ። ለምሳሌ፣ በግል ክሊኒካቸው ሊታከሙ የማይችሉ እንደ የቀዶ ጥገና ያሉ ጉዳዮች፣ ተቋሞቹን በነጻ ለመጠቀም ወደ መንግስት ሆስፒታሎች ይወሰዳሉ።

3. በሆስፒታሎች አነስተኛ ጊዜ መገኘት- አብዛኛዎቹ ሲኔር ዶክተሮች በሆስፒታሎች በመደበኛነት አይገኙም። በሳምንት ቢበዛ 1 ወይም 2 ቀን ብቻ እና በእያንዳንዱ ቀን 3-4 ሰዓት ብቻ ይሰራሉ (ይህም ማለት በመንግስት ሆስፒታሎች በአማካይ በሳምንት ከ6-8 ሰዓታት ብቻ ይሰራሉ)።

4. ነጻ የመንግስት ቤቶች ባለቤትነት- ብዙ ሲኔር ዶክተሮች ከጁኒየር ባልደረቦቻቸው በበለጠ ጥቅሞችን ያገኛሉ። አብዛኛዎቹ ከሆስፒታሎቹ ቤት ተሰጥቷቸዋል፡፡ ብዙዎቹ በአዲስ አበባ አንድ ወይም ሁለት የራሳቸው ቤቶች አሏቸው። ለዝቅተኛ ገቢ ተብለው በተሰጡ የመንግስት ቤቶች በነጻ ሲኖሩ፣ የራሳቸውን ቤቶች ደግሞ ያከራያሉ። ለምሳሌ፣ በጥቁር አንበሳ እና በቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታሎች ያሉ ሲኔር ዶክተሮች እንደ ቦሌ፣ አራት ኪሎ፣ ፒያሳ፣ ሳር ቤት፣ መካኒሳ፣ ጀሞ ባሉ ምርጥ ስፍራዎች የመንግስት አፓርታማ ቤቶችን ወስደው፣ በተመሳሳይ ጊዜ የራሳቸውን ቤቶች በማከራየት ትርፍ ገንዘብ ያገኛሉ። አንዳንዶች ደግሞ የሆስፒታል ኮንዶሚኒየም ቤቶችን ለሶስተኛ ወገኖች ያከራያሉ። ከዚህ የከፋው ደግሞ አንዳንድ ሲኔር ባልና ሚስቶች ዶክተሮች ሁለት የሆስፒታል ቤቶችን ለማግኘት የውሸት የፍቺ ሰርተፍኬት በማቅረብ በአንዱ እየኖሩ ሌላውን ያከራያሉ። ይህ ግልጽ የሆነ የሀብት አላግባብ መጠቀም የሚከሰተው አብዛኛዎቹ የጤና ባለሙያዎች መሰረታዊ ፍላጎቶቻቸውን ለማሟላት ሲታገሉ ነው፡፡ ይህም ጥልቅ የሆነ ኢፍትሃዊነትን ያሳያል።

5. የመንግስት መኪናዎች ባለቤትነት- ብዙ ሲኔር ዶክተሮች የራሳቸው መኪና እያላቸውም የሆስፒታሉን ተሽከርካሪዎች ይጠቀማሉ።

6. ልዪ የፕሮጀክቶች ተጠቃሚነት- ከአለም አቀፍ ድርጅቶች ወይም ለጋሽ ኤጀንሲዎች ፕሮጀክቶች ሲመጡ፣ ብዙውን ጊዜ የሚጠቀሙት ትስስር የፈጠሩ ሲኔር ዶክተሮች ናቸው። እነዚህ ግለሰቦች ከፕሮጀክቶች ከፍተኛ ገቢ ያገኛሉ፡፡ አንዳንዴ በወር በሚሊዮኖች የሚቆጠር ብር ያገኛሉ። አብዛኛዎቹ የመካከለኛ እና ጁኒየር ሐኪሞች እነዚህን እድሎች አያውቁም፣ በግል ግንኙነቶች ላይ ተመስርቶ ፍትሃዊ ያልሆነ ስርዓት ስለተገነባ ወደ ጎን ይገፋሉ።

7. የአካዳሚክ ማዕረጎች ለማግኘት- የመንግስት ሆስፒታሎች እንደ "ፕሮፌሰር" ያሉ የአካዳሚክ ማዕረጎችን ለማግኘት ይጠቀሙባቸዋል።  

8. ኢ-ስነምግባርን መላመድ- አንዳንድ ሲኔር ዶክተሮች  በመንግስት ሆስፒታሎች ያላቸውን ቦታ በመጠቀም ታካሚዎችን ወደ ግል ኪሊኒካችዉ አእንዲሄዱ ያስገድዳሉ፡፡ ይህን የሚያረጉት፤ ብዙውን ጊዜ የሆስፒታል የላቦራቶሪ ወይም ራዲዮሎጅ አገልግሎቶችን በመዝጋት እና ከዚያም ታካሚዎችን ወደ ግል ተቋሞቻቸው ወይም ኮሚሽን ወደሚሰጣቸው ሌላ ቦታ እንዲሄዱ በማዘዝ ነው። አንዳንድ የግል ሪፈራል የምርመራ ማዕከሎች ለሲኔር ዶክተሮች እንደ ኩሪፍቱ ሪዞርት ባሉ ቦታዎች የእረፍት ጊዜ በማዘጋጀት ተጨማሪ ማበረታቻ ይሰጣሉ።

ይህ ስነምግባር የጎደለው ድርጊት ወደ ግል ተቋሞቻቸውም ይዘልቃል፣ ህክምና የሚወሰነው በታካሚው የገንዘብ አቅም እንጂ በህክምናው አስፈላጊነት ላይ ላይሆን ይችላል፡፡ ለምሳሌ የገንዘብ አቅም ላላቸው ሴቶች አላስፈላጊ በሰርጀሪ ማዋለድ ወይም ገቢን ለመጨመር ብቻ ከመጠን በላይ የላቦራቶሪ ምርመራዎችን ማዘዝ። 

ጥቂት ሲኔር ዶክተሮች ባልደረቦቻቸው ሲሰቃዩ እነርሱ እንዲበለጽጉ ተደርገዋልና ዝም ብለዋል። እነዚህ ግለሰቦች አርአያዎች አይደሉም፤ ለራሳቸው ጥቅም ሲሉ ስርዓቱን የሚጠቀሙ ነቀዞች ናቸው።  

***ጸሐፊው በአዲስ አበባ በሚገኝ አንድ የህዝብ ሆስፒታል የሚሰራ ሃኪም ነው።

መሠረት ሚድያ- የህዝብ ድምፅ!